KONSOLETY MIKSERSKIE
W warunkach „Live” mamy do czynienia z połączeniem wszelkich możliwości spotykanych w obrębie zagadnień szeroko rozumianej elektroakustyki i oświetlenia. Dodatkowo kompilacja technik oraz technologii zaczerpniętych ze studia i wymagań wręcz militarnych, owocuje czasem rozwiązaniami „niespotykanymi na co dzień”. Praca w terenie jest związana nie tylko z wystawieniem na niebagatelne obciążenie „mechaniczne”, lecz również ilość zakłóceń RF (zakłócenia o częstotliwościach radiowych) oraz EMI (zakłócenia elektromagnetyczne) jest na poziomie rzadko spotykanym w innych miejscach.
W wypadku urządzeń studyjnych ich praca odbywa się w bardziej komfortowych warunkach. Ilość zakłóceń jest stanowczo mniejsza, a wymagania względem jakości sygnału są na innym poziomie. Tempo pracy jest stanowczo bardziej komfortowe i w odróżnieniu od sytuacji live, studio oferuje wiele możliwości na stosowanie „specjalnych” i nietypowych rozwiązań związanych z przesyłem, obróbką i daleko posuniętą modyfikacją podstawowych sygnałów. Ta „wyjątkowość” tworzonego toru sygnałowego często jest wykorzystywana do świadomego lub „magicznego” osiągania zamierzonych celów „brzmieniowych”.
Spektrum sygnałów obecnych na estradzie i w studio zawiera wszystkie możliwe wielkości w przedziale od ułamków i pojedynczych miliwoltów dla mikrofonów do setek woltów występujących w kablach głośnikowych. Poziomy sygnałów związane z ich specyfiką nie będą w tym miejscu powielane, można je znaleźć w innych częściach tej strony odpowiadającym urządzeniom i zagadnieniom z nimi związanym.
Elementem, który skupia sygnały i pozwala na ich przetwarzanie oraz ogólnie pojętą kontrolę jest konsoleta mikserska (lub stół mikserski). Urządzenie to posiada z reguły szereg wejść, wyjść oraz „manipulatorów” pozwalających wpływać w sposób zamierzony lub przypadkowy na parametry sygnałów do niego docierających. Na rynku lub w obecnym użyciu znajduje się spora liczba przeróżnych rozwiązań zarówno w stosunku do konstrukcji, jak i architektury ścieżki pokonywanej przez sygnał. Ze względu na sposób przetwarzania sygnału można wyróżnić dwie podstawowe grupy konsolet mikserskich.
Pierwsza grupa obejmuje rozwiązania analogowe, tj. wszystkie miksery w których obróbka sygnału zachodzi na drodze analogowej. W tej grupie można wydzielić kolejne podgrupy związane z zadaniami do których zostały zaprojektowane tj. estradowe(monitorowe, frontowe), emisyjne (studyjne), DJ, radiowęzłowe itd.. W obrębie architektury napotkamy na różnicę w umiejscowieniu wysyłki do wyjść/wejść pomocniczych, budowy i funkcji korekcji częstotliwościowej przez układ manipulatorów włącznie. Nie sposób tu wymienić wszystkich możliwych różnic, poza tym nadmiernie zwiększyło by to objętość opracowania, które ma na celu przybliżenie podstawowych właściwości urządzeń spotykanych w zakresie obróbki sygnałów audio.
konsoleta analogowa
Druga znacznie młodsza grupa konsolet mikserskich, to cała gama rozwiązań bazujących na cyfrowym przetwarzaniu sygnału. Podstawową różnicą w stosunku do pierwszej grupy jest fakt, że sygnał przed przetwarzaniem zostaje zamieniony na postać cyfrową i dalsze zmiany w jego strukturze wprowadzane są na drodze cyfrowej. Konstrukcje różnią się między sobą rozdzielczością bitową przetworników analogowo cyfrowych, ilością obsługiwanych kanałów, umiejscowieniem/lokalizacją procesora sygnałowego (DSP), jego mocą obliczeniową itd. I tu znowu pojawia się obszar wiedzy godny osobnego opracowania i zmuszający do opuszczenia dość obszernego fragmentu na rzecz bardziej podstawowych informacji . Wygląd standardowych konsolet przedstawiają poniższe fotografie.
konsoleta cyfrowa
Bez względu na to czy dana konsoleta wykonana jest w technologii analogowej czy cyfrowej za każdym razem musi sobie poradzić z przyjęciem i przetworzeniem sygnałów o dużej rozpiętości amplitudowej. Jednak w większości przypadków źródłem sygnału są różnego rodzaju mikrofony. Konstrukcja obwodów wejściowych (przedwzmacniacz) często pozwala na zmianę czułości części lub wszystkich wejść konsolety. Czułość jest to parametr określający użyteczny zakres amplitudy sygnału, który może być w pełni i bezpiecznie przetwarzany przez urządzenie. Dla uproszczenia przyjmuje się standardowo tylko dwa poziomy czułości, mikrofonowy oraz liniowy. Jak sama nazwa wskazuje pierwszy z nich pozwala na przyjęcie sygnałów z zakresu wielkości związanych z mikrofonami. Na tym poziomie czułości, regulacja wzmocnienia wejścia (gain) pozawala na uzyskanie na tyle dużej amplitudy, aby dalsze wykorzystanie początkowo niewielkiego sygnału mogło być przeprowadzone bez komplikacji. Czułość liniową wejścia konsolety uzyskuje się przez podział/tłumienie sygnału wchodzącego na wejście mikrofonowe lub pominięcie jednego/kilku stopni wzmacniających. Dla wejść o czułości liniowej regulacja wzmocnienia wejściowego (gain) jest możliwa w znacznie mniejszym zakresie niż mikrofonowego, ekstremalnym rozwiązaniem jest brak wzmocnienia i występowanie jedynie możliwości tłumienia (brak gain na wejściu).
Dla zobrazowania różnicy zakresu regulacji wzmocnienia można pokazać, ilokrotnie należy wzmocnić sygnał mikrofonowy, aby w pełni wykorzystać możliwości oferowane przez urządzenia toru elektroakustycznego np. wzmacniacz mocy. Czułość wejściowa wzmacniacza wynosi standardowo 0dBu (granica przesterowania +4 lub +6dBu), co zazwyczaj odpowiada amplitudzie sygnału ok. 0,775V RMS. Sygnał mikrofonowy możemy przyjąć, że oscyluje w granicach 5mV (0,005V). Stosunek napięć wskazuje wymagany współczynnik wzmocnienia, 0,775 / 0,005 = 155 (co odpowiada ok. +43dBu). Sygnał o zakresie liniowym wprowadzamy bezpośrednio na wejście, ewentualnie słabsze sygnały z zakresu pomiędzy linią a mikrofonem należy wzmocnić od kilku do kilkudziesięciu razy (max +20dBu, co odpowiada wzmocnieniu dziesięciokrotnemu). Dla zachowania marginesu bezpieczeństwa stoły posiadają regulację wzmocnienia wejściowego w większym zakresie do +60dBu przy czułości mikrofonowej i +30dBu dla poziomów liniowych i pośrednich. Jak do tej pory nie padło żadne słowo na temat sposobu w jaki sygnały trafiają do koncentratora, którym jest konsoleta mikserska. Obecność zakłóceń powoduje konieczność zachowania wyjątkowej dbałości o zminimalizowanie ich przenikania do przesyłanych sygnałów.
Standard który pozwala na zachowanie znacznego odstępu od zakłóceń, to przesył sygnału w formie symetrycznej lub z angielskiego „balanced”. Ten sposób transmisji na dobre się zadomowił na estradzie i w sprzęcie profesjonalnym. Opiera się on na wykorzystaniu wejść o konstrukcji umożliwiającej wyeliminowanie z sygnału części wspólnej dla wejścia odwracającego i nie odwracającego. Dawniej rolę elementu wejściowego pełnił transformator audio, obecnie zastępowany specjalizowanymi układami elektronicznymi (mniejszymi, lżejszymi i odpowiednio tańszymi…). Nie zmienia to faktu, że w dalszym ciągu do przesyłu potrzebna jest para przewodów z zewnątrz zekranowana. Sygnał jest przesyłany parą, której połowa jest połączona z wejściem nieodwracającym, ma kolor zazwyczaj czerwony, oznaczana jako przewód gorący, ewentualnie jako „hot” lub „+”. Druga żyła jest połączona z wejściem odwracającym, ma często kolor niebieski, oznaczana jako przewód zimny, „cold” lub lapidarnie „-”. Połączenia jak nie trudno się domyśleć muszą mieć trzy elementy stykowe, więc standardowe złącza, które będą mogły łączyć sygnały symetryczne to XLR trzystykowy oraz Jack 6,3mm stereo. W konsoletach w pełni profesjonalnych nie znajdziemy innych złączy do przesyłu sygnału jak XLR oraz Jack stereo 6,3mm (w ostateczności RCA tylko dla wejść/wyjść CD). Co zrobić z sygnałami które chcemy wykorzystać, a nie są nie symetryczne, użyć odpowiedniego konwertera. Może to być urządzenie oparte o stosowny transformator audio, odwracające sygnał w fazie na drodze elektronicznej lub proste przejście wykorzystujące jedno z wejść pary, drugie zwierające do masy (w ostateczności, dla małych długości połączeń). Poniżej kilka przykładów związanych z konwersją sygnału.
Źródła sygnału:
Kabel instrumentalny, pojedyncza żyła osłonięta ekranem CIK122, CGK122, CGK175 mikrofonowy, dwie skręcone żyły osłonięte ekranem CMK222, CMK250, CMTOP222, CPK220, CMK422, CSF250, CMK209, CME220, CSP1
Złącza Jack 6,3mm mono NP2X-AU-SILENT, NP2RX-AU-SILENT, NP2C/ NP2C-BAG, NP2X/ NP2X-B/ NP2X-BAG, NP2RX/ NP2RX-B/ NP2RX-BAG Jack 6,3mm NP3C/ NP3C-BAG, NP3X/ NP3X-B/ NP3X-BAG, NP3RX/ NP3RX-B/ NP3RX-BAG XLR NC3FX/NC3FX-B/ NC3FX-BAG, NC3FXX/ NC3FXX-B/ NC3FXX-BAG, NC3FRX/ NC3FRX-B/ NC3FRX-BAG, NC3MX, NC3MX-B/ NC3MX-BAG, NC3MXX/ NC3MXX-B/ NC3MXX-BAG RCA, , Jack 3,5mm NF2C-B/2, NYS373-*, NYS352, NYS352B, NYS352BG,
« poprzednia |
---|